ذهنی باف

در استان‌های شمالی ایران، استان گلستان یکی از فرش‌های دستباف با کیفیت و مستحکم را می‌بافد. استان گلستان یکی از مناطق حاشیه خزر است که همواره در طول تاریخ از نظر فرهنگی و جایگاه منطقه‌ای، نقش بسیار ویژه‌ای داشته است. ترکمن‌ها جمعیت اصلی و غالب در این استان را تشکیل داده‌اند، از دیگر قومیت‌های ساکن در این محدوده می‌توانیم به ترک‌های قزلباش، قوم فارس و بلوچ اشاره کنیم.

گلستان همواره در صنایع دستی و محلی جزء مناطق پیشرو در ایران بوده و همواره آثار تخصصی بسیاری در فرهنگ و تاریخ ایران‌زمین برجای گذاشته است. منطقه‌ی گلستان قدمتی بیش از ۷ هزار سال بر اساس آثار کشف شده‌ی غار کیارام دارد. اهالی گلستان در گذشته کوچ‌رو بودند و همواره قالی و قالیچه، جزء بسیار مهمی از زندگی مردمان گلستانی را تشکیل داده بود. این فرهنگ تا به امروز ادامه داشته و گلستان یکی از برترین‌ قالی‌های ایران را تولید می‌کند. به‌طوری که امروزه گردشگران بسیاری در همسایگی دریای خزر برای خرید فرش دستباف به سرغ قالی‌های گلستانی می‌روند.

فرش دستباف گلستان از نظر ویژگی‌های اختصاصی و محلی همواره ویژگی‌های بارزی در میان قالی‌های دستباف دنیا داشته است. به طوری که به یک نگاه به طرح و نقش این قالی‌ها می‌توان، تشخیص داد که این قالی‌ها متعلق به گلستان هستند. فرش دستباف ترکمن که اصلی‌ترین نقش را در قالی‌های این منطقه ایفا می‌کند، از شیوه گره‌ی متقارن یا ترکی پیروی می‌کند. این گره‌ها باعث شده است که قالی‌های گلستان از نظر تراکم و استحکام در سطح بسیار بالایی قرار داشته باشند. همچنین دار قالی‌های این منطقه عمدتا به صورت عمودی است اما در مناطق کوچ‌رو، همچنان دار‌قالی‌ها به صورت افقی مورد استفاده‌ی بافندگان است.

گلستان یکی از بزرگ‌ترین تولید کننده‌ی الیاف پنبه‌ در ایران است و همواره مزارع پنبه در گلستان، با کیفیت‌ترین پنبه‌ها را مخصوص صنعت قالی‌بافی تولید‌ می‌کند. از این‌رو، تار‌های قالی‌ گلستان به صورت نخ‌پنبه است و در ساختار پرز‌ها، بافندگان از پشم و یا کرک استفاده می‌کنند. فرش دستباف گلستان، از نظر طرح و نقش جزء خاص‌ترین طرح‌های ایران است.